Peki hiç düşündünüz mü, kâğıt paranın geçmişi nasıl başladı?

Bu yazıda sizi Osmanlı’nın mali tarihinde önemli bir dönüm noktası olan Kaime’nin doğuşuna götürüyoruz.

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk kâğıt para kullanımı, Tanzimat Dönemi’nde başlayan reform hareketleriyle birlikte hayat bulmuştur. Bu dönemde, devletin mali ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ilk banknotlar tedavüle çıkarılmıştır.

Kaime-ı Nakdiye-i Mutebere: Osmanlı’nın  İlk Kağıt Parası

Osmanlı tarihinde ilk kâğıt para, Sultan Abdülmecid döneminde, 1840 yılında “Kaime-ı Nakdiye-i Mutebere” adıyla dolaşıma sokulmuştur. Günümüz Türkçesiyle bu ifade, "Para Yerine Geçen Kâğıt" anlamına gelmektedir. Ancak bu belgeler doğrudan para değil, faiz getirili borç senedi ya da hazine bonosu niteliği taşımaktaydı.

İlk kaimeler matbaa baskısıyla değil, el yazısıyla hazırlanmış ve her biri resmi mühürle onaylanmıştır. Zamanla bu el yapımı kâğıt paraların kolay taklit edilmesi, halkın güvenini zedelemiştir. Bu nedenle 1842 yılından itibaren kaimeler matbaada basılmaya başlanmış ve eski el yapımı örneklerin yerine geçmiştir.

Osmanlı Bankası ve Kaime Basım Yetkisi

1862 yılına kadar farklı tasarım ve değerlerde kaimeler basılmıştır. Ardından 1863 yılında, İngiliz ve Fransız ortaklığıyla kurulan Bank-ı Osmanî-i Şahane, Osmanlı Devleti'nin resmi bankası niteliğini kazanmıştır. Aynı yıl, Osmanlı Hükümeti bu bankaya 30 yıl süreyle kağıt para basma ayrıcalığı tanımıştır. Banka, Maliye Nezareti ile ortak mühür taşıyan ve altına çevrilebilen banknotları piyasaya sürmüştür.

1863 ile 1914 yılları arasında Osmanlı Bankası tarafından çeşitli nominal değerlerde banknotlar basılmıştır. Ancak devlet, 1876-77 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sırasında, savaş harcamalarını karşılamak üzere yeniden kaime basımına yönelmiş ve bu işlemi Osmanlı Bankası ile işbirliği içinde gerçekleştirmiştir.