Altın takı satın alırken “ayar”, “karat” ya da “saflık oranı” gibi terimlerle sıkça karşılaşırız. Bu kavramlar yalnızca altının değerini belirlemekle kalmaz; aynı zamanda rengi, sertliği ve kullanım amacına uygunluğu hakkında da önemli bilgiler verir. Bu yazıda, altının saflık derecesi, uluslararası standartlar ve farklı ayarların ne anlama geldiği gibi konuları sade ve anlaşılır bir şekilde ele alıyoruz.

Ayar, bir altının içerdiği saf altın oranını gösterir. En yüksek seviye olan 24 ayar, altının neredeyse tamamen saf hâlini ifade eder. Ancak saf altın oldukça yumuşaktır ve bu nedenle günlük kullanımda kolayca deforme olabilir. Bu yüzden takı üretiminde daha düşük ayarlar tercih edilir. Altının içine başka metaller (bakır, gümüş, çinko vb.) eklenerek alaşım oluşturulur. Böylece hem dayanıklılığı artar hem de farklı renk tonları elde edilir.

Uluslararası pazarlarda altının saflık oranı “fineness” yani saflık derecesi ile ifade edilir. Bu değer, altının bin birimlik ölçekte ne kadar saf olduğunu gösterir. Örneğin, 0.750 fineness değeri, altının %75 oranında saf olduğunu belirtir. Her fineness değeri bir karat karşılığına denk gelir. İşte yaygın olarak kullanılan ayar ve saflık oranları:

• 0.375 = 9 ayar: Altın oranı %37,5’tir. Özellikle İngiltere ve Kanada gibi ülkelerde yaygındır.
• 0.417 = 10 ayar: Ekonomik takılar için idealdir. Bazı ülkelerde yasal sınırdır.
• 0.585 = 14 ayar: Avrupa’da yaygındır. Teknik olarak %58,3’tür ama genellikle %58,5 damgası kullanılır.
• 0.750 = 18 ayar: %75 saf altın içerir. Lüks takılarda sık kullanılır.
• 0.833 = 20 ayar: Özellikle Asya pazarlarında hem takı hem yatırım amaçlıdır.
• 0.999 / 0.995 = 24 ayar: En saf altın sınıfıdır. %99,5 ve üzeri saflıklar 24 ayar olarak kabul edilir.

24 ayar altın, yatırım amaçlı kullanımda öne çıkar. Teknik olarak 24 ayar altın, üretim saflığına bağlı olarak %99,5 (995) ile %99,99 (999,9) arasında değişebilir. Bu oranlara sahip altınlar, ticari sınıflandırmada 24 ayar olarak kabul edilir. Bu sebeple, 24 ayar altın için net bir yüzde yerine “en yüksek saflıktaki altın” ifadesi kullanılır.

Ayrıca belirtmek gerekir ki “karat” terimi İngilizce’de iki farklı anlama gelebilir. “Karat (K)” altının saflığını ifade ederken, “carat (ct)” genellikle elmas ve değerli taşların ağırlığı için kullanılır. Bu ayrımı bilmek, özellikle uluslararası alışverişlerde önemlidir.

Altın alırken sadece görünüşe değil, ayar ve saflık oranına da dikkat etmek gerekir. Çünkü bu oranlar hem ürünün fiyatını hem de uzun ömürlü olup olmayacağını belirler. Her ayarın kendine özgü avantajları vardır ve kullanım amacına göre seçim yapılmalıdır.

Bu yazıda yer alan teknik bilgiler ve oranlar, Dünya Altın Konseyi (World Gold Council) tarafından yayımlanan güvenilir kaynaklardan derlenmiştir.